1) Αυτό που φοβόμαστε, θα συμβεί. Έρχεται έκρηξη...
Περισσότερο από την υπόλοιπη Ευρώπη είμαστε εμείς που διανύουμε μια φάση άγχους και οργής.
Μια διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση που εξελίχθηκε σε κρίση χρέους από τη μια πλευρά και από την άλλη μια ελληνική χρεοκοπία που συνέπεσε με τη χρεοκοπία του οικονομικού μοντέλου που ακολουθήθηκε από τη μεταπολίτευση και μετά. Τρία δεινά στη συσκευασία τους ενός.
Η Ελλάδα μετά από αυτή την κρίση θα αλλάξει όποιο σενάριο κι αν είναι αυτό που θα τελεσφορήσει στο τέλος.
Άγχος και οργή...
Το άγχος πηγάζει συνήθως από την αβεβαιότητα για κάτι στο οποίο ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί εύχονται την καλύτερη έκβαση, ενώ ταυτόχρονα φοβούνται την χειρότερη.
Στην προκειμένη περίπτωση της ελληνικής χρεοκοπίας, το πρόβλημα επιτείνεται καθώς υπάρχει σύγχυση για το προς ποια κατεύθυνση είναι η καλύτερη διέξοδος.
Ο αντιμνημονιακός λαϊκισμός έχει συμβάλει σε αυτή την κατάσταση με αποτέλεσμα το πλειοψηφικό ρεύμα της κοινωνίας να βρίσκεται μετέωρο, μεταξύ αναγκαστικής αποδοχής της μνημονιακής πραγματικότητας και εκτόνωσης μέσω μιας αντιμνημονιακής ρητορικής.

Με αυτό ή με άλλο μείγμα οικονομικής πολιτικής, χωρίς το μνημόνιο θα κατεβάζαμε ρολά... Τι νόημα έχει η αντιμνημονιακή φανφάρα από τα κόμματα της αστικής δημοκρατίας;
Η οργή έχει σαν βασική πηγή την απογοήτευση. Δεν οργιζόμαστε όμως κάθε φορά που χάνουμε κάτι, αλλά όταν χάνουμε κάτι το οποίο θεωρούμε ότι δικαιούμαστε.

Είναι σαφές πως σαν λαός δεν έχουμε μια ρεαλιστική επαφή με την πραγματικότητα που δικαιούμαστε να ελπίζουμε με το επίπεδο της αποτελεσματικότητας της οικονομίας μας.
Μέσα σε ένα κλίμα γενικότερης σύγχυσης, ως ένα βαθμό, είναι φυσικό να βρίσκουν πρόσφορο έδαφος διάδοσης διάφορες περιθωριακές ερμηνείες που έχουν σαν βάση θεωρίες συνωμοσίας ή προτάσεις και λύσεις που βασίζονται σε «μαγικές» συνταγές...
Όταν ολόκληρος ένας λαός όμως πιστέψει σε μια μονοσήμαντη ερμηνεία του κόσμου, το αποτέλεσμα θα μοιάζει με τη ναζιστική Γερμανία ή τη Σταλινική τραγωδία...
Η σωτηρία της δραχμής...
Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν πως η λύση είναι ο εκβιασμός των Ευρωπαίων και των παγκόσμιων τοκογλύφων με στάση πληρωμών και στη συνέχεια έξοδος από το ευρώ με επιστροφή στη δραχμή...
Η άποψη αυτή υποστηρίζει πως η μονομερής μείωση του χρέους θα σημάνει μείωση των τόκων και μείωση χρεολυσίων. Άρα εμείς θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε να διατηρούμε υψηλές δημόσιες δαπάνες για μισθούς και συντάξεις. Η υποτίμηση της δραχμής θα πυροδοτήσει τις εξαγωγές κλπ κλπ...
Το θέμα έχει αναλυθεί επαρκώς από διάφορα μέλη σεχτών των δυο άκρων του πολιτικού φάσματος που κρύβουν την πολιτική τοποθέτηση και υπογράφουν σαν οικονομολόγοι για να δώσουν κύρος στις αναλύσεις τους.
Ακόμη και ορκισμένοι εχθροί της ευρωζώνης ή του «άσωτου νότου», δεν εύχονται κάτι τέτοιο σε οποιαδήποτε χώρα μεμονωμένα... Μόνο κάποιοι κερδοσκόποι που ποντάρουν εναντίον της αξίας του ευρώ βάζουν πρόθυμους «ειδικούς» να διατυμπανίζουν τέτοιες λύσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Επειδή κάποιοι συμπολίτες μας νομίζουν πως αρκεί να αποφασίσουμε εμείς μονομερώς πως αν αναδιαρθρώσουμε το χρέος και αυτό θα μειωθεί και από την επόμενη μέρα θα ζήσουμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα, έχω να θυμίσω τούτο.
Ο Αντρέ Κοστολάνι στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 είχε κερδίσει μια περιουσία γιατί με την άνοδο του Γκορμπατσόφ στην ΕΣΣΔ, προέβλεψε τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν, έψαξε και βρήκε παλιά ρώσικα τσαρικά ομόλογα τα οποία αγόρασε με το κιλό. Όταν η Ρωσία αποφάσισε να αποχαιρετήσει το σοβιετικό μοντέλο και να επιστρέψει στις διεθνείς αγορές, το πρώτο πράγμα που της ζητήθηκε ήταν να αποπληρώσει τα χρέη από τα παλιά τσαρικά ομόλογα... Η αξία της «σαβούρας» εκατονταπλασιάστηκε...
Μπορεί να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε αν η είσοδος της χώρας στο ευρώ ωφέλησε ή έβλαψε τη χώρα, αλλά ή έξοδος τώρα θα δημιουργούσε πολύ περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα έλυνε...
Πετρέλαιο...
Υπάρχει ένας ωκεανός πετρελαίου του οποίου η εξόρυξη θα μας απαλλάξει οριστικά από το δημόσιο χρέος και τη μιζέρια της βιοπάλης. Έστω, ας υποθέσουμε ότι υπάρχει κάπου, με βάση την εμπειρία που υπάρχει η διαδικασία εντοπισμού θα χρειαστεί χρόνια γεωτρήσεων που θα στοιχίσουν αρκετά δισ. ευρώ. Εφόσον εντοπιστούν τα αξιοποιήσιμα «πηγάδια» θα χρειαστούν αρκετά ακόμη χρόνια για να βγει το πρώτο εκμεταλλεύσιμο βαρέλι. Πάμε δηλ. για το 2020 - 25...
Μέχρι τότε ποιος θα συνεχίσει να μας δανείζει; Πως η ανεργία, που είναι θέμα χρόνου να προσεγγίσει το 15-20%, θα μειωθεί; Το ίδιο συμβαίνει και με το φυσικό αέριο και το ουράνιο. Το μόνο που θα έσωζε από αυτή την οπτική είναι να μας πέσει ως λαού το διαγαλαξιακό πρωτοχρονιάτικο λαχείο των 500 δισ. ευρώ. Αλλά, προσωπικά διατηρώ επιφυλάξεις κατά πόσο τα μεγάλα κέρδη από λαχεία είναι ωφέλημα και κάνουν καλό σε ανοικοκύρευτα νοικοκυριά και κράτη...
Καλλιέργεια αυταπατών...
Οι παραπάνω είναι δυο βασικές από τις πολλές «αφηγήσεις» που βρίσκουν ευήκοα ώτα αυτή την περίοδο. Δημιουργούν αυταπάτες και προσδοκίες πως μπορούμε να σώσουμε μια παρτίδα που την έχουμε χάσει εδώ και δέκα-είκοσι χρόνια. Από τότε που έκλεισε το πρώτο εργοστάσιο στην Ελλάδα και μετακόμισε στο εξωτερικό. Από τότε που ξεκίνησε η βιομηχανία που οι επιδοτήσεις για ανύπαρκτές ελιές, κατσίκια και τόνους από ποτισμένο βαμβάκι γίνονταν ακριβά αυτοκίνητα. Από τότε που για κάθε ένα ευρώ που εισέπραττε το δημόσιο ταμείο υπήρχαν δέκα που μοιράζονταν ιδιώτες και κρατικοί λειτουργοί. Από τότε που οι πολιτικοί άρχισαν να βολεύουν κατά δεκάδες χιλιάδες τους αφισοκολλητές και τους ανέργους στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο.
Δημιουργήσαμε έναν ελέφαντα με στομάχι γαϊδάρου. Μοιραία το στομάχι δεν μπορεί να θρέψει το πελώριο σώμα. Η δίαιτα δεν είναι θέμα επιλογής αλλά επιβίωσης στη σημερινή κατάσταση.
Δεν πρέπει να αφήσουμε την έκρηξη της οργής να προκαλέσει περισσότερα δεινά απ’ όσα θα προκαλέσει η ίδια η προσαρμογή.
Η σοφία των στωικών...
Οι στωικοί φιλόσοφοι είχαν μια καλή συμβουλή για τις καταστάσεις αμφιβολίας που οδηγούν στο μαζικό άγχος και την παράκρουση, την είχε γράψει σε μια επιστολή ο Λουκίλιος στον Σενέκα όταν ο τελευταίος αντιμετώπιζε μια σοβαρή δίκη: «Αν επιθυμείς να αποδιώξεις κάθε ανησυχία, υπόθεσε πως εκείνο που φοβάσαι πως μπορεί να συμβεί είναι σίγουρο ότι θα συμβεί».
2) Έρχεται έκρηξη;...
Αν απομονώναμε το ελληνικό χρηματιστήριο από τον διεθνή περίγυρο θα μπορούσε κάποιος με άνεση να υποθέσει ότι μια εκρηκτική άνοδος διαρκείας βρίσκεται προ των πυλών.
Έχουμε μια σφοδρή ομοβροντία αρνητικών ειδήσεων «Αποκαλυψιακού» για τη χώρα, την Ευρώπη και τον κόσμο, χαρακτήρα και η αγορά μας στέκεται για μήνες στα πέριξ των 1.500 μονάδων...
Και ο τρίτος παγκόσμιος να κηρυχτεί με πεδίο μάχης την Ελλάδα, τα πράγματα δεν θα ήταν χειρότερα σε ό,τι αφορά το ηθικό των Ελλήνων.
Η μοναδική ανασταλτική παράμετρος στην εξίσωση έγκειται στο γεγονός ότι οι διεθνείς αγορές την τελευταία διετία έχουν διπλασιάσει περίπου τις τιμές. Παρ’ όλα αυτά σε μια διόρθωση, τα χαμηλά του Μαρτίου του 2009 δεν πιστεύω ότι είναι εφικτά να προσεγγιστούν στο μέλλον, ιδίως σε ένα περιβάλλον με πληθωριστικές προσδοκίες.
Εξάλλου οι διαρθρωτικές ανισορροπίες της αμερικάνικης οικονομίας διορθώνονται και τα νέα δεδομένα θα μπορούσαν να στηρίξουν συνέχεια στην ανάπτυξη και την άνοδο των αγορών.Βλέπε: Ένα καλό σενάριο για το μέλλον...
Οι παλιές καραβάνες σαν τον Κοστολάνι έλεγαν πως όταν μια αγορά παρά τις θετικές ειδήσεις δεν ανεβαίνει άλλο, ετοιμάζεται να πέσει. Το ίδιο ισχύει και από την ανάστροφη. Όταν μια αγορά δεν πέφτει άλλο παρά τις αρνητικές ειδήσεις ετοιμάζεται να ανέβει...